در نوامبر 2021، دولت ترکیه تغییر به سمت مازاد حساب جاری را به عنوان محور سیاست اقتصادی جدید خود اعلام کرد که مبتنی بر نرخ بهره پایین و صادرات قوی تر است و دراین صادرات به نوعی صادرات خدمات که خدمات گردشگری نیز هست مد نظر دولت ترکیه است. سال 2019 سال موفقی برای ترکیه از نظر درآمد گردشگری بود این کشور پذیرای نزدیک به 51.7 میلیون گردشگر خارجی بود و درآمد آن 34.5 میلیارد دلار بود. با شیوع همه گیری کرونا، ورود گردشگران خارجی و درآمد گردشگری ترکیه به ترتیب به 16 میلیون نفر و 12 میلیارد دلار در سال 2020 کاهش یافت  به مرور با آرام شدن کرونا، درآمد گردشگری ترکیه نیز تقویت شد.  «مهمت نوری ارسوی»، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه مطرح ساخته که ترکیه قصد دارد در سال 2022 درآمد 35 میلیارد دلاری از گردشگری کسب کند^[1]. دراین راستا در ماه اخیر ترکیه اعلام کرد که درآمدهایش از گردشگری در سه ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل افزایش 122.4 درصدی داشته است که نشان از موفق بودن طرح های ترکیه در این حوزه دارد.

وضعیت آماری درآمد ترکیه از حوزه گردشگری:

درآمد گردشگری در ترکیه از بعد از آرام گرفتن موج های کووید-19 به مرور تقویت و در سال 2021 نسبت به سال 2020 تقریباً دو برابر شد گرچه که این رقم در سال 2021  همچنان کمتر از بالاترین رقم ثبت شده در سال 2019، یعنی 34.5 میلیارد دلار، قبل از شیوع همه‌گیری بود. ترکیه در سال گذشته پذیرای 29.4 میلیون بازدیدکننده بوده است که نسبت به سال 2020 افزایش 85.5 درصدی داشته است، اما نسبت به 51.9 میلیون نفر در سال 2019 کاهش داشته است. تنها در در نوامبر سال 2021 نسبت به سال قبل  تعداد گردشگران خارجی از ترکیه، 111.51 درصد افزایش یافت و به 1.76 میلیون نفر رسید.  آلمان (340.80 درصد) و پس از آن ایران (308.66 درصد) بالاترین تعداد گردشگران به ترکیه را داشته اند^[2].

میانگین هزینه ­های گردشگری سرانه در سال 2021 به 1029 دلار رسید که از 926 دلار در سال 2020 افزایش یافته است.  در سه ماهه چهارم سال 2021، درآمد گردشگری 95 درصد افزایش یافت و به 7.63 میلیارد دلار رسید که تنها 3 درصد کمتر از سطح اکتبر تا دسامبر 2019 است. در همین دوره، در حالی که هزینه‌های فردی ۵.۸۸ میلیارد دلار از کل درآمد گردشگری را تشکیل می‌داد، ۱.۷۴ میلیارد دلار درآمد گردشگری از هزینه‌های تور بسته به دست آمده است ^[3]. 

درآمدهای ترکیه از بخش گردشگری بین سال های 2021-2001

داده ها نشان می دهد که بازدیدکنندگان  ترکیه در سال گذشته بیشترین هزینه را برای غذا و نوشیدنی (نزدیک به 5.4 میلیارد دلار) و همچنین لباس و کفش (3.2 میلیارد دلار) داشته اند. استانبول با بیش از 9 میلیون گردشگر که 36.5 درصد از کل بازدیدکنندگان خارجی در سال 2021 را به خود اختصاص داده است، برترین مقصد گردشگری در این کشور بوده است، بعد از استانبول، آنتالیا با 8.7 میلیون بازدیدکننده خارجی در سال 2021 و استان ادرنه در شمال غربی ترکیه که با بلغارستان و یونان هم مرز است با حدود 2.6 میلیون بازدیدکننده خارجی مقاصد مهم توریستی ترکیه در سال 2021و و ابتدای 2022 بوده اند.  در مجموع سال 2021  روسیه با 19 درصد – حدود 5 میلیون – در جایگاه نخست و پس از آن آلمان (12.5 درصد یا 3.1 میلیون) و اوکراین (8.3 درصد یا 2.1 میلیون نفر) عمده بازدیدکنندگان خارجی ترکیه بوده اند^[4].

هزینه‌های گردشگری توسط مسافران بین‌المللی و شهروندان ترک مقیم خارج در سال 2021 نزدیک به 24.5 میلیارد دلار بوده است.^[5]  حدود 76.5 درصد این گردشگران شهروندان خارجی و مابقی شهروندان ترکیه‌ای ساکن خارج از کشور بوده‌اند.

براساس داده های سازمان آمار ترکیه درآمد این کشور از گردشگری نیز در فاصله میان اول ژانویه تا پایان مارس 2022 معادل 5 میلیارد و 545 میلیون و 488 هزار دلار بوده است. روند موفق و اهتمام دولت اردوغان در زیرساخت صنعت گردشگری باعث گردیده این دولت 30.4 میلیارد دلار درآمد گردشگری را  برای سال 2022 هدف گذاری کند.

تحلیل بحث

یکی از مهمترین بررسی هایی که در صنعت گردشگری انجام شده است ارتباط آن با رشد اقتصادی است که نشان می دهد همبستگی مثبتی بین این دو وجود دارد و هرچقدر صنعت گردشگری پایا و مطمئن باشد تداوم رشد اقتصادی و ورود سرمایه را خواهد داشت^[6]، شاخص های اقتصادی ترکیه در دوسال اخیر شرایط اقتصادی خوبی را نشان می دهد، افزایش صادرات و جذب گردشگر در کنار رشد اقتصادی که جایگاه ترکیه را در رده بندی اقتصادی موسسات مختلف بالا برده حاکی از آن است. این شرایط را متاثر از سیاست های دولت اردوغان برای رسیدن به چشم انداز 2023 ترکیه در راستای توسعه و تحول اقتصادی می دانند. یکی از سیاست های اردوغان دراین راستا کاهش نرخ بهره بوده است امری که مخالفان و موافقان قوی ای دارد. با این حال به نظر می رسد دستکاری نرخ بهره توانسته به درآمدهای گردشگری ترکیه کمک سازد اگرچه بدون ارتباط با سرمایه گذاری های قوی ترکیه در این صنعت و رفع نگرانی های مرتبط با کووید 19 نیز نیست.